Στην αρχαία Αθήνα, η ιθαγένεια ήταν προνόμιο που διατηρούσε μια μικρή μειοψηφία του πληθυσμού. Για να είναι κανείς πολίτης, έπρεπε να είναι ελεύθερος, ενήλικος άνδρας, γεννημένος από Αθηναίους γονείς. Οι σκλάβοι, οι ξένοι και οι γυναίκες δεν είχαν δικαιώματα ιθαγένειας.
Ωστόσο, υπήρχαν ορισμένες εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι σκλάβοι που είχαν διακριθεί με κάποιο τρόπο μπορούσαν να λάβουν υπηκοότητα. Για παράδειγμα, ένας σκλάβος που έσωσε τη ζωή ενός πολίτη μπορεί να λάβει αυτή την τιμή. Επιπρόσθετα, μπορούσαν να λάβουν υπηκοότητα αλλοδαποί που είχαν ζήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Αθήνα και είχαν σημαντική συνεισφορά στην πόλη.
Ρώμη
Στις πρώτες ημέρες της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, η υπηκοότητα περιοριζόταν επίσης σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, η ιθαγένεια επεκτάθηκε σταδιακά σε όλο και περισσότερους ανθρώπους. Οι σκλάβοι, οι ξένοι και οι γυναίκες μπόρεσαν τελικά να γίνουν πολίτες, αν και συχνά ήταν μια δύσκολη διαδικασία.
Για να γίνει Ρωμαίος πολίτης, ένας σκλάβος έπρεπε πρώτα να απελευθερωθεί ή να απελευθερωθεί από τη δουλεία. Αυτό θα μπορούσε να γίνει από τον ιδιοκτήτη του σκλάβου ή από έναν κυβερνητικό αξιωματούχο. Μόλις εξαφανιζόταν, ο πρώην σκλάβος θα γινόταν ελεύθερος. Οι ελεύθεροι είχαν πολλά από τα ίδια δικαιώματα με τους Ρωμαίους πολίτες, αλλά δεν μπορούσαν να ψηφίσουν ή να κατέχουν αξιώματα.
Μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, οι ελεύθεροι μπορούσαν να υποβάλουν αίτηση για πλήρη ρωμαϊκή υπηκοότητα. Αυτή η διαδικασία ήταν γνωστή ως πολιτογράφηση. Για να πολιτογραφηθεί, ένας ελεύθερος έπρεπε να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων να έχει καλό χαρακτήρα και να είναι οικονομικά σταθερός. Εάν ο απελευθερωμένος πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις, θα του χορηγούνταν πλήρης ρωμαϊκή υπηκοότητα.
Η διαδικασία να γίνει κανείς Ρωμαίος πολίτης θα μπορούσε να είναι μακρά και δύσκολη, αλλά άξιζε τον κόπο για πολλούς σκλάβους και απελευθέρους. Η ρωμαϊκή υπηκοότητα τους έδινε το δικαίωμα να ψηφίζουν, να κατέχουν αξιώματα, να έχουν περιουσία και να κληρονομούν χρήματα. Τους έδωσε επίσης το δικαίωμα να ζουν στη Ρώμη και να ταξιδεύουν σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
