1. Βαρυτική έλξη: Η βαρυτική δύναμη της Γης παίζει καθοριστικό ρόλο στον καθορισμό της κατεύθυνσης και της ροής των ποταμών. Τα ποτάμια σχηματίζονται όταν το νερό συσσωρεύεται σε υψηλές περιοχές, όπως βουνά ή λόφους. Η βαρύτητα έλκει το νερό προς τα κάτω, αναγκάζοντάς το να ρέει κατά μήκος μιας κατηφορικής κλίσης. Καθώς ο ποταμός κατεβαίνει, αποκτά ορμή και συσσωρεύει περισσότερο νερό από τους παραποτάμους του, σχηματίζοντας ένα μεγαλύτερο και ταχύτερο υδάτινο σώμα.
2. Τοπογραφία και κλίση: Η τοπογραφία της γης μέσα από την οποία ρέει ένα ποτάμι επηρεάζει την κατεύθυνση και τον τελικό προορισμό του. Τα ποτάμια ακολουθούν συνήθως μια διαδρομή μικρότερης αντίστασης, που σημαίνει ότι ρέουν κατά μήκος κοιλάδων και κοιλάδων όπου η κλίση είναι ήπια. Αυτή η καθοδική κλίση διασφαλίζει ότι το νερό συνεχίζει να ρέει προς μια γενική κατεύθυνση, οδηγώντας τελικά σε μεγαλύτερο όγκο νερού, όπως ένας ωκεανός ή μια λίμνη.
3. Υδρολογικός κύκλος: Ο υδρολογικός κύκλος, η συνεχής κίνηση του νερού μεταξύ της Γης και της ατμόσφαιρας, συντηρεί τη ροή των ποταμών. Όταν το νερό πέφτει ως βροχή ή χιόνι σε υψηλότερα υψόμετρα, συσσωρεύεται με τη μορφή απορροής και υπόγειων υδάτων. Αυτό το νερό εισχωρεί σταδιακά στα κανάλια του ποταμού και συμβάλλει στη συνολική ροή του ποταμού. Καθώς ο ποταμός μεταφέρει αυτό το νερό προς τα κάτω, ενώνεται με μεγαλύτερα ποτάμια ή ρυάκια έως ότου τελικά εκκενωθεί σε έναν ωκεανό ή σε ένα μεγαλύτερο υδάτινο σώμα.
4. Δυναμική συστήματος ποταμού: Οι ποταμοί σχηματίζουν διασυνδεδεμένα συστήματα, γνωστά ως λεκάνες απορροής ποταμών ή λεκάνες απορροής. Τα συστήματα αυτά αποτελούνται από τον κύριο ποταμό και τους παραποτάμους του, που είναι μικρότερα ρέματα ή ποτάμια που συγχωνεύονται με τον κύριο ποταμό κατά μήκος της πορείας του. Η συνδυασμένη ροή του νερού από αυτούς τους παραπόταμους αυξάνει τον όγκο και την απόρριψη του κύριου ποταμού. Καθώς ο ποταμός πλησιάζει έναν ωκεανό, γίνεται ευρύτερος, πιο αργός και βαθύτερος, χωρώντας την τεράστια ποσότητα νερού που συλλέγεται από ολόκληρη τη λεκάνη απορροής του πριν αδειάσει στον ωκεανό.
5. Επίπεδο θάλασσας: Η στάθμη της θάλασσας χρησιμεύει ως βάση για τα ποτάμια. Καθώς τα ποτάμια πλησιάζουν έναν ωκεανό, αντιμετωπίζουν την επίδραση της στάθμης της θάλασσας, η οποία λειτουργεί ως φυσικό όριο για τη ροή του νερού. Η υψομετρική διαφορά μεταξύ της εκβολής του ποταμού και της στάθμης της θάλασσας δημιουργεί μια κλίση που οδηγεί τη συνεχή απόρριψη νερού από τον ποταμό στον ωκεανό.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ενώ τα περισσότερα ποτάμια εκκενώνονται τελικά στους ωκεανούς, μερικά μπορεί να καταλήγουν σε άλλα υδάτινα σώματα, όπως λίμνες, εσωτερικές θάλασσες ή κλειστές λεκάνες χωρίς διέξοδο στον ωκεανό. Αυτές οι εξαιρέσεις συμβαίνουν σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές όπου η τοπογραφία ή οι γεωλογικές συνθήκες εμποδίζουν τον ποταμό να φτάσει σε έναν ωκεανό.
